გადმოწერეთ

პაატა გუგუშვილი, მევენახეობა საქართველოსა და ამიერკავკასიაში 1801-1920 წწ. თბ. 1951

– როდის გადაწყვიტეთ მარნის დაარსება და რა იყო ამის მიზეზი?

- ნიკალას მარანი აშენებულია ჩვენი წინაპრის, ნიკალა მღვდლიაშვილის მიერ 1928 წელს, გურჯაანის რაიონის სოფელ კარდანახში. მარანი აღვადგინეთ 2005 წელს და ამავე წელს განვაახლეთ ნიკალა პაპას ქვევრებში ღვინის დაყენება. 2006 წელს შევიძინეთ პირველი ვენახი. მომდევნო წლებში ახალი ვენახებიც გავაშენეთ. ღვინის დაყენება დავიწყეთ ჩვენი ოჯახისთვის კარგი ღვინის დაყენების სურვილით. ღვინის ბოთლში ჩამოსხმა პირველად 2013 წელს დავიწყეთ, ამავე წელს მოხდა კომპანიის ნიკალას მარანი) დაფუძნებაც.

– ვაზის რომელი ჯიშები გაქვთ გაშენებული და კიდევ რომელ ჯიშებზე აპირებთ ყურადღების გამახვილებას?

– ვენახები მდებარეობს გურჯაანის რაიონის სოფელ კარდანახში, წარაფებში, ახოებსა და მოწყობილში. ასევე ვენახი გვაქვს სოფელ მანავში. ამ დროისთვის გვაქვს რქაწითელი, საფერავი, ქისი, ხიხვი და კახური მწვანე. ახლო მომავალში ახალი ჯიშების გაშენებას არ ვგეგმავთ.

– რა ღვინოებს აწარმოებთ და რითაა გამორჩეული თქვენი ღვინო?

– კარდანახი ერთ ერთი საუკეთესო ადგილია რქაწითელისა და საფერავის ჯიშის  ყურძნისათვის. სხვადასხვა ჯიშებს განსხვავებულად ვაყენებთ, გვაქვს როგორც კახური წესით ჭაჭაზე დადუღებული, ასევე ჭაჭის გარეშე. ღვინო გამოირჩევა ამ ადგილისთვის დამახასიათებელი მაღალი სხეულითა და ალკოჰოლის შემცველობით.

– გაიხსენეთ საქართველოში ღვინის გაყიდვის თქვენი პირველი გამოცდილება, რომელ მაღაზიებთან გქონდათ ურთიერთობა?

– პირველად ღვინო 2013 წელს, ღVino Underground ში შევიტანეთ. მაშინ ეს იყო პირველი და ერთადერთი ნატურალური ღვინის ბარი საქართველოში. მოგვიანებით ჩვენი ღვინით ღვინის ბარი g.VINO დაინტერესდა და მასთან დღესაც წარმატებით ვთანამშრობლობთ. 

– გადის თუ არა თქვენი ღვინო უცხოეთის ბაზარზე?

– ამ ეტაპზე ჩვენი ღვინო გასულია იაპონიისა და ამერიკის ბაზარზე.

– რა სახის სირთულეები შეგხვედრიათ თქვენს საქმიანობაში? რა უნდა  ყველაზე მეტად რა უნდა დაიხვეწოს ღვინის სფეროში?

– მთავარი სირთულე ალბათ მაინც ვენახი და ვაზის დაავადებებია, რომელთანაც ბრძოლა ერთ–ერთი ძირითადი პრობლემაა. ასევე ბუნებრივი მოვლენები, როგორიცაა ხანგრძლივი ნალექი, სეტყვა და გვალვა. მათთვის, ვინც ქვევრში ღვინოს აყენებს, დიდ სირთულეს წარმოადგენს ხარისხიანი ქვევრების შეძენა. მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლების განმავლობაში ქვევრს გაცილებით მეტი მექვევრე ამზადებს, ხშირია პრობლემები ქვევრის ხარისხთან დაკავშირებით. ვისურვებდი მექვერვეებს უკეთესი პირობები, საშუალებები და სურვილი ქონდეთ კარგი ქვევრების დასამზადებლად.

– თქვენი აზრით,რა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორები თანამედროვე ქართული ღვინის კულტურის განვითარებისთვის?

– ბოლო წლებმა აჩვენა, რომ ღვინის მიმართ ინტერესი საკმაოდ სწრაფად იზრდება, სულ უფრო მეტი ადამიანი ირჩევს ღვინოს. კარგი იქნება თუ უფრო მეტი ადამიანი გასინჯავს ნატურალურ ღვინოს, რაც საშუალებას მისცემს მომხარებელს დაინახოს სხვაობა კონვენციურ და ნატურალურ ღვინოს შორის. ეს მეტ სტიმულს მისცემს მცირე მარნებს გამრავლდნენ, შექმნან უფრო მრავალფეროვანი გარემო ღვინის სამყაროში.

– რას ურჩევდით დამწყებ მევენახე–მეღვინეებს?

– დამწყებ მეღვინეებს ვურჩევ იქონიონ საკუთარი ვენახები, გააშენონ იშვიათი ჯიშები, ამით ისინი შეძლებენ მათთვის სასურველი ხარისხის ყურძენი მოიყვანონ, რაც პირდაპირ აისახება ღვინოზე. დააყენონ ღვინო მინიმალური ჩარევით, საფუარებისა და სხვა დანამატების გარეშე. ტრადიციული წესით ღვინის დაყენებასთან ერთად არ შეუშინდნენ სიახლეებს, არ მოექცნენ ჩარჩოებში და დააყენონ განსხვავებული, ახალი გემოს ღვინოები.

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის ეროვნული სააგენტო, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

ვენახი რიოხა ალავესაში. მალხაზ ხარბედიას ფოტო

ოქტომბრის ბოლოს ბრაზილიაში OIV–ის ეგიდით ვაზისა და ღვინის 39–ე კონგრესი გაიმართა, სადაც ტრადიციულად წარმოადგინეს ბოლო წლის მანძილზე ვაზისა და ღვინის სფეროში მომხდარი ცვლილებების სტატისტიკური ანგარიში. ღვინის საინფორმაციო ცენტრი რამდენიმე პუბლიკაციას მიუძღვნის ამ მონაცემების ანალიზს, რომელიც ვენახის ფართობებს, ღვინის წარმოებას, ექსპორტ–იმპორტს, მოხმარებასა და სხვ. საკითხებს შეეხება.

ვენახის ფართობების თვალსაზრისით ესპანეთი კვლავინდებურად ინარჩუნებს პირველობას. ყველაზე დიდ ტერიტორიაზე სწორედ ამ ქვეყანაშია გაშენებული ვენახები. მეორე ადგილზე გადმოინაცვლა ჩინეთმა, რომელმაც ბოლო წლების მანძილზე ინტენსიურად გააშენა ვენახები – საღვინე და სასუფრე ჯიშები. საფრანგეთი და იტალია კვლავინდებურად რჩებიან ლიდერებად, ხოლო თურქეთი, პირველ რიგში სასუფრე და საქიშმიშე ჯიშების გამო მოხვდა ამ ხუთეულში, მიუხედავად იმისა, რომ დიდი ხანია მნიშვნელოვანი ყურადღება ექცევა თურქული ღვინის განვითარებას და პოპულარიზაციასაც.  

2000 წლიდან მოყოლებული მსოფლიოში ვენახების ფართობი შემცირდა (ძირითადად ევროპაში ვენახების ფართობების კლების ხარჯზე). 2012–2013 წლებიდან ეს ვარდნა შეჩერებულია და მეტ–ნაკლებად დასტაბილურდა.

აქ დეტალურად შეგიძლიათ ნახოთ ვენახების ფართობების კლება–მატების განვითარება ბოლო 5 წლის განმავლობაში:

როგორც ხედავთ, ევროპული მეღვინეობის წამყვან ქვეყნებში მცირდება ვენახების რაოდენობა (ესპანეთი, საფრანგეთი, განსაკუთრებით კი იტალია). მიუხედავად იმისა, რომ ევროკავშირში შესვლის შემდეგ რუმინეთში საკმაოდ შემცირდა ვენახები, 2014–2015 წლებში მაინც მკვეთრი ზრდა გამოჩნდა, ისევე როგორც მოლდავეთში. ბოლო წლებში ფართობების ზრდა შეინიშნება ჩილეში და სამხრეთ აფრიკაშიც.

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის ეროვნული სააგენტო, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

მთხრ. პარმენ მიხას ძე ჯაფარიძე, 65 წ. (სოფ. პიპილეთი).

ჩვენში ხალხი მიწარობითცხოვრობს. ზამთარ სამუშოთ გარეთ მიედივართ. ვენახივიცით. ვარჩევთ შავ მიწას. ცოტა ნიავი რომ მოქმედობს, ჰე ისეთს. თლა ჩავარდნილ ადგილს არ ვარჩევთ. უნდა თბილი და მზიური მხარე. ამას ქვე-რა სჯობს! ისე პირველში ვენახითვინ თირი* მიწა კარგია, მალე ხეირობს, მარა საქმე ისაა, რომ დაბერებითაც მალე ბერდება იქ ვაზი. შავნოყიერ მიწაში ქვე-უჭირს, გვიან ხეირობს, მარა გვიან ბერდება.

ნამყენი ვაზივიცით სარებზე მიკრული. ლერწს მოვკონავთ.ზოგმა მარტვა განეკვაიცის. ერთ სამ ნეკსდაუტოვებთ და თითოს ოთხ-ხუთ კვირტსშევარჩენთ განეკვილს... ისეთი ჯიშები ვიცით, რომელსაც რთვილი ვერ ასწრობს.

ვაზს აქვს ფესვიდა ძირი - მიწაში, მაღლა -  ღერი, ნამყენი,ლერწი, იმაზე  - კვირტი; აკიდო, აკიდოში - მტევნები, მტევანში - მარცვალი, მარცვალში შიგნი - ღუნძლი, გარეთ კანი.

გაზაფხულზე რომ გაიფურჩქნება, მოვწამლავთ გოგირდით, მერე - შაბიამანით. ვაზს გაფურჩქვნაუნდა -  უნდა მოვაშოროთ მაცილობელაფოთლები და კვირტები. შევკონავთ ხი ქერქით და რომ დამწიფდება, გიდელი და კოდით ვკრეფამთ. მიგვაქ და ვყრით ხაპში*.

____________________

*თირი - ფხვიერი მიწა (თირი ქვა, რომელიც ადვილად ითლება)

*ხაპი - საწნეხელი.

____________________

ვენახის დაპატივება ვიცით ძელი პატივით*. ჯერ რომ დავრგამთ, მიწას წავაყრით, რომ ამოხეთქს, მოვრწყამთ, რომ გაიზრდება, გავფურჩქნით - ყვიორისაგან* და ნამხრევისაგან*.

ჯიშები: რკო -შავია, სუსტი ღვინო იცის.

წვანე - თეთრი ღვინო დგება, საშვალი. საფერი - შავია, ძაბუნი ღვინო იცის.

ღვინის საწყავათ ვიცით: საპანე [ჩადის], ხუთი კასრი. კასრი ორი ჩაფია, ჩაფი - ორი გოზაური. გოზაური - ორი დოქი, დოქი - ორი ნიტრაა. ნიტრა იქნება ერთი ჩარექა-ნახევარი, ან ორი ჩარექა.

მთხრ. ხახული დავითის ძე ჩალაძე, 84 წ. (სოფ. ძეგლევი).

ჩვენში დამეწყვრა იცის, გვერდი* ადგილებია. ვაზი თუ წორათაა დაგული, ვიტყვით - შარებათ* რგიაო, თუ ირიბათაა, ვიტყვით, მოირმიცოთრგია - ირმიცულია. შარებშუა პატარა ღობუნებს გაუყოლებთ, წყალმა რომ არ ჩამოფხნიკოს*.

ვაზითვინ ვარჩევთ მზიურ და მარჯვენა ალაგს - ფერდოს ან ვაკეს. ფერდო ჯობია, მზეზეა მიფიცხებული. თირი* მიწა კარგია, ვაზი იმაში ნებაზე *, მუშაობს, კაცი სამუშაოთ იოლია (ადვილი). შემოდგომაზე რომ გადავაბრუნებთ მიწას, გაზაფხულ დავრგამთ, პატივს ჩავუყოლებთ. როცა მოგვესწრება, ვხელავთრაც შეიძლება. ვაზი რომ დაიყვავილებს,მერე დაისრიმდება*, მერე დასრულდება და მწიფობას მოეკიდება. ვიტყვით შეთვალდაო, ე.ი. დამწიფდაო. ყურძნის კრეფას რო გავატავებთ, მოვირთველეთო, ვიტყვით.

ყურძი ტევანსაქ ყურწი, იმაზე აბია თვალი, ან ბიმბილა.კაი ბიმბილიანიაო ვიტყვით, როცა ტევანს კარგი მარცვალი - თვალი ექნება.

ღვინიდაყენება გითხრა? - რომ გავამსებთ ხაპს, ფეხდავანილი ბიჭები შედგებიან, მიყვებ-მოყვებიან ფეხით და ზელენ წამოვჩეხამთ* ერთი მხრით, მერე რასაც ფეხით დავაკლებთ, იმას საწბერავითმოუთავებთ, ამოვიღებთ ჭაჭასდა დაურიგებთ წკბერზე.

დაწკბერული ღვინო - ნაწკბერავიძაბუნი გამოდის. ამას ყანაში და ველში ვხმარობთ წყალი მაგიერ.

ნაწკბერავ ღვინოს ნაქანჩიჰქვია. ხაპიდან რომ პირველათ ტკბილი წამოვა, იმას შუპიქვია. შუპი ხაპიდგან გობში ჩადის, გობიდან ჩაფში ვასხამთ: მერე - კოლოტში. კოლოტით მიგვაქ და ჭურშივასხამთ. დაიწყებს ჯერ ციცხინს მჟავე წყალივით - ამას ვეტყვით ქამბოხს. მერე მაჭარია, სულ რომ დაიდუღებს, მერე ღვინოა და მისი ჯანი. ქვე-კი აღარავინაა უქეიფოთ, რომ შეხედო ერთი ვარხალალო გაუდით დიდ და პატარას. მოყვება ქორწილები და ჩვენი გახარება ცოტუნა ხანს.

____________________

*პატივი - ნაკელი.

*ყვიორი - ლერწ და ფოთოლ შუა ამოსული ზედმეტი ყლორტი.

*ნამხრევი - უვარგისი, ყლორტები ლერწზე.

*გვერდი - ფერდობი, დაქანება.

*შარები - დარგულ ვაზთა შორის პარალელური მიწის ზოლები.

*ჩამოფხნეკა - ჩამორეცხვა ნაწვიმარი წყლის მიერ მიწის.

*თირი - ფხვიერი, მჩლატე ნიადაგი მიწის.

*ნებაზე - თავისუფლად, ადვილად.

*დასრიმება - სრიმი ეწოდება ყვავილიდან ახლად გამოსულ ნაყოფს ოდნავ შესამჩნევი მარცვლები რომ იქნება ტევნის.

*წამოჩეხვა - ერთი მიმართულებით ჭაჭის თავმოყრა.

____________________

ჭურები დარგული გვაქ მარანში. ჭურს კარგი დარეცხვა უნდა ნაცრით, თუ არა, გემოს დაკრავს ცუდს ღვინოს.

ჭური გარეცხა ვიცით ბალი კანის სარცხით*და ბალახი(ს) კრაზანათი*. სარცხი გაკეთება ვიცით ყველამ. ბალი ქერქს წამოვაგებთ ხი ტარზე და მოუმრგვალებთ თავს. ამით ვხეხამთ ჭური კეცს. კრაზანა ერთნაირი ფსხვილი ბალახია; იმას მოვჭრით, შევახვევთ მოკაკულათ და ორივე ხელით ამითი ვრეცხამთ ნაცარწყლით. სულ რომ გავათავებთ ამორეცხვას, - ნაჟურ წყალს ჭური მუჟუროში ჩვარი ბანძურითამოვაშრობთ. მერე არაყი და ბალი ქერქს მოუკიდებთ და უხრჩოლებთ ჭურში, რომ სუნი დაუკარგოს ჭურს თუ რასიმე აქ. ამის მერე ჩაუშვებთ ღვინოს და დავასარქვიელებთ.

დიდ ჭურებ - ჩასავალსვეტყვით, კიბით ჩადიან და შიგნიდან რეცხავენ. ზეიდგან ამას ქვე-რა გარეცხავს.

ჯიშები: ციცკა - თეთრია, კაი ღვინო იცის.

ყიფიანი - შვი, სადიდებულოა, იმი დალევას არა ჯობია რა!

კაბიშტონი - თთრიცაა და შავიც, კარგი ღვინო იცის.

დონდღობი - ფსხვილი შავი ყურძენი იცის. ძალიან ღვინო გამოდის.

ფრანგულა - შავია, მარა ცუდი, მაწყინარი ღვინო იცის.

რქაწითელა - თაფლისფერი ყურძენი, თეთრი ღვინო იცის თაფლივით.

საფერე -  თეთრი ღვინო იცის კარგი.

ჟანგული - თავათ შავია, ღვინო თეთრი იცის.

____________________

*სარცხი - რითაც ჭურს ხეხავენ, ბალის, ან არყის ქერქიდან აწყობილი რამდენიმე ფენა, ხის ტარით გაკეთებული.

*კრაზანა - ერთნაირი მსხვილღეროვანი ბალახი მაგარი სახის, რომლის ერთი კონა შეიკვრება სარცხათ.

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის ეროვნული სააგენტო, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

ოქტომბრის ბოლოს ბრაზილიაში OIV–ის ეგიდით ვაზისა და ღვინის 39–ე კონგრესი გაიმართა, სადაც ტრადიციულად წარმოადგინეს ბოლო წლის მანძილზე ვაზისა და ღვინის სფეროში მომხდარი ცვლილებების სტატისტიკური ანგარიში. ღვინის საინფორმაციო ცენტრი მორიგ პუბლიკაციას გთავაზობთ, რომელიც თანამედროვე მსოფლიოში ყურძნის წარმოებასეძღვნება.

დღესდღეობით სულ იწარმოება 75.7 მილიონი ტონა ყურძენი, აქედან 40% ევროპაში მოჰყავთ, 31% აზიაში და 20% ამერიკაში.

საინტერესოა, რომ მსოფლიოში ვენახების ფართობები მცირდება, სამაგიეროდ იზრდება წარმოებული ყურძნის რაოდენობა, რაც რასაკვირველია მოსავლის ზრდის ხარჯზე ხდება.

აქ შეგიძლიათ ნახოთ თუ როგორ გაიზარდა სუფრის ყურძნის წილი ბოლო 14 წლის მანძილზე და რამდენად შემცირდა საღვინე ყურძნის წარმოება (12%–ით).

როგორც ხედავთ, ჩინეთმა ყურძნის წარმოების თვალსაზრისით ყველას გადაასწრო. აქ ცხადია საღვინე ყურძენთან ერთად, კონცენტრატის, წვენის, ქიშმიშისა და სუფრის ყურძნის წარმოებაც იგულისხმება. როგორც ზემოთაც ჩანს, საღვინე ყურძნის წილი ჩინეთში სულ რაღაც 12%–ია, განსხვავებით იტალია, საფრანგეთი და ესპანეთისგან, სადაც საღვინე ყურძენზე შესაბამისად 85, 99 (!!!) და 85% მოდის. ძირითადად ღვინისთვისაა განკუთვნილი ასევე ავსტრალიისა (92%) და გერმანიის (98%) ვენახები.

ეს კი ყურძნის ძირითადი მწარმოებელი ქვეყნების რუკაა, სადაც ქიშმიშის, სასუფრე და საღვინე ყურძნის მიხედვითაა განაწილებული უსმხვილესი მწარმოებელი სახელმწიფოები. როგორც ხედავთ, თურქეთი, ეგვიპტე, ირანი და ინდოეთი მეტწილად ქიშმიშის და სუფრის ყურძნის მოყვანით არიან დაკავებულნი. სუფრის ყურძნის წილი ასევე ძალიან დიდია ჩინეთშიც.

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის ეროვნული სააგენტო, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

გიორგი ბარისაშვილი

მესხეთის მევენახეობა-მეღვინეობის შესახებ ცნობებს გარკვეულწილად მოიცავს წიგნი - "საქართველოს ამპელოგრაფია". თბილისი, 1960 წ. (ნ. კეცხოველი, მ. რამიშვილი, დ. ტაბიძე). თუმცა, გარდა აღნიშნული წიგნისა, რომელიც ჩვენი წინამდებარე მოკლე მიმოხილვის ძირითადი დასაყრდენი წყაროა, ჩვენ ასევე მოგვეპოვება ნაშრომი, რომელიც ეკუთვნის აგრონომ შალვა წიქვაძეს. ეს გახლავთ "მევენახეობის თანამედროვე მდგომარეობა და განვითარების პერსპექტივები მესხეთში". თბილისი, 1958 წ. აღსანიშნავია ისიც, რომ გასულ წელს რეზო გიქოშვილმა გამოსცა წიგნი – „მესხური ვაზი და ღვინო“. თბილისი, 2015.

  სამწუხაროდ, უნდა აღინიშნოს, რომ დღეს-დღეობით მესხეთის მევენახეობა-მეღვინეობის საქმე ძალზე ცუდ დღეშია და მოითხოვს ჩვენს დიდ ყურადღებას. ამ გარემოების უმთავრესი მიზეზი ის უნდა იყოს, რომ საქართველოს ეს ისტორიული კუთხე თითქმის ორსაუკუნენახევარი თურქების მიერ იყო დაპყრობილი, რის დროსაც მტერმა ამ მხარეში ვაზისა და ღვინის კულტურა თითქმის მთლიანად ამოძირკვა. შალვა წიქვაძის აღნიშნულ წიგნში ვკითხულობთ: "1578 წლის შემდეგ მესხეთში ახალი ვენახები აღარ გაშენებულა. ქართველების შევიწროვებამ, მოსახლეობის აყრამ ბოლო მოუღო მევენახეობას მესხეთის სოფლებში".

ჩვენი ისტორიის ამ მეტად მტკივნეული საკითხის შესახებ საინტერესო ცნობებს გვაწვდის აკად. ივ. ჯავახიშვილიც...

 რეგიონის მთაგორიანობისა და ასევე მიწის სიმცირის გამო აქაურმა მევენახეობამ თავიდანვე ტერასული მიმართულება მიიღო. ამის შესახებ არაერთ უცხოელ მოგზაურსა თუ მკვლევარს გამოუთქვამს აზრი. მესხეთში ჩვენ ძირითადად ვხვდებით ქვის კედლიან სავენახე ტერასებს, რომელსაც ადგილობრივები "ოროკისა" და "საქვეს" სახელებითაც მოიხსენიებენ. თუმცა გვხვდება ასევე დაბაქნებული, უკედლო ტერასებიც, სადაც გაშენებული იყო, როგორც ვაზი, ისე ხეხილიცა და ბოსტნეულ-ბაღჩეულიც. როგორც ცნობილია, ქვის კედლიან ტერასებს შესაძლოა მრავალი საფეხური ჰქონდეს, ხოლო, ამის თვალსაჩინო მაგალითია ხიზაბავრის ტერასები, რომელსაც 50-მდე საფეხური აქვს. ამჟამად ძველი სავენახე ტერასები ყველაზე მეტადაა შემორჩენილი ასპინძის შემოგარენში. აქაური ტერასები მეტად არასახარბიელო დღეშია, თუმცა, მაინც უნდა აღინიშნოს, რომ ტერასების აღდგენის პროცესი რამდენიმე წლის წინ დაიწყო, რასაც ორგანიზებას უწევს და სათავეში უდგას ქალაქ ახალციხის მკვირდი გიორგი ნათენაძე. პროექტი გრძელვადიანია და გულისხმობს ტერასების აღდგენას, მესხური ვაზის რეგიონში დაბრინებასა და მისგან ღვინის დაყენებას. ცხადია ეს ყოველივე ღვინის ტურიზმის სფეროზეც იმოქმედებს დადებითად.

  რეგიონის სასოფლო სამეურნეო სავარგულები ზღვის დონიდან საკმაოდ მაღლა მდებარეობს და ამის შესაბამისად ვაზი ყველგან არც ხარობს. მესხური ვაზის ჯიშები ყინვებსა და ზღვის დონიდან სიმაღლეს გარკვეულწილად შეგუებულია. მართალია დღეს-დღეობით მესხეთი ადგილობრივი ვაზის ჯიშების სიმრავლით არ გამოირჩევა, როგორც, მაგალითად ქართლ-კახეთი და სხვ., მაგრამ უნდა ვივარაუდოთ, რომ ძველად ადგილობრივ მესხურ ვაზის ჯიშთა სორტიმენტი გაცილებით მეტი იქნებოდა და უნდა ითქვას, რომ ასეც იყო, მაგრამ თავში ხსენებული პრობლემის გამო მესხურ ვაზის ჯიშთა ჩამონათვალიდან არაერთია გამქრალი. ხოლო ის, რაც ამჟამად მოგვეპოვება, სათანადოდ შესწავლილი არცაა.

 თვალი გადავავლოდ მესხურ ვაზის ჯიშთა ჩამონათვალს ზემოაღნიშნული წიგნიდან - "საქართველოს ამპელოგრაფია". თბილისი, 1960 წ.

ბეჟანა (თეთრყურძნიანი), თავდაკიდული (თ.), თავცეცხლა (ვარდისფ.), თითა მესხური (თ.), კლდის წითელი (წითელყურძნიანი), საფარული (თ.), ცხენისძუძუ თეთრი (თ.), ცხენისძუძუ შავი (წ.), ხარისთვალა მესხური (თ.).

ეს გახლდათ ინფორმაცია აღნიშნული წიგნიდან. რაც შეეხება თავში ნახსენები ავტორის – შალვა წიქვაძის წიგნს, მასში ჩვენ კიდევ რამდენიმე ჯიშს ვხვდებით, ესენია:

სამარიობო (თ.), ხარისთვალა თეთრი (თ.) (თუმცა, ეს უკანასკნელი და "საქართველოს ამპელოგრაფიაში" (1960) მოცემული ჯიში - "ხარისთვალა მესხური" შესაძლოა, ერთი და იგივე იყოს...). თეთრი ახალციხური (თ.), თეთრი ბუდეშური (თ.), როკეთულა (ამ ჯიშის აღწერისას ავტორი მტევნის მარცვლის შეფერილობის შესახებ წერს, რომ ისაა ქარვისფერი, ხოლო ღვინის შესახებ კი ამბობს, რომ ისაა დურდოსფერი და ფერით ის წააგავს შავკაპიტოს ღვინოს... ამრიგად ავტორისეული აღწერა გაურკვეველია). ჩიტისკვერცხა (თ.), ცხენისძუა (თ.), მესხური მწვანე (თ.), შავი ბუდეშური (წ.), საწური (წ.) ( საწური აჭარის წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშია და არა მესხეთისა! გ.ბ.), მესხური შავი (წ.), შავი ასპინძურა (წ.), მესხური საფერე (წ.), ხარისთვალა შავი (წ.), ჩიტისკვერცხა შავი (წ.), კლერტმაგარა (წ.) (კლერტმაგარა იმერული წითელყურძნიანი  ვაზის ჯიშია და არა მასხური! გ.ბ.).

როგორც ვნახეთ მესხურ ვაზის ჯიშთა ჩამონათვალში რიგი შეუსაბამობებია და ეს საკითხი საბოლოოდაა დასაზუსტებელი. მეტნაკლებად მსგავსი პრობლემის წინაშე დგას არა მხოლოდ მესხეთი, არამედ საქართველოს მევენახეობის თითქმის ყოველი რეგიონი. ამ მიმართულებით საქმიანობას ცალკეული ადამიანები, თუმცა კი ეწევიან, მაგრამ საჭიროა შეიქმნას ქართულ ვაზის ჯიშთა კვლევისა და იდენტიფიკაციის სახელმწიფო კომისია, რომელიც ამ საკითხებზე იმუშავებს. უნდა ითქვას, რომ საქართველოს რეგიონებში ვაზის ჯიშების გავრცელების საკითხში ხშირად ცალკეული პირებიც აქტიურიბენ, რომელთა უმრავლესობას აკლია შესაბამისი ცოდნა-გამოცდილება. ასევე ხშირია შემთხვევა, როდესაც ამპელოგრაფებად თუ მევენახეობის სპეციალისტებად იწოდებიან პირები, ვისაც ვაზის სახეობათაშორისი ჰიბრიდები, ვაზის ჯიშები თუ სახეობები ერთმანეთისაგან ვერ გაურჩევიათ და დღეს ეს არც თუ ისეთი იშვიათობაა თვით სახელმწიფო სტრუქტურებშიც კი...

მესხეთი საქართველოს მევენახეობა-მეღვინეობის სხვა რეგიონებისაგან განსხვავებით ჩვენგან ყველაზე მეტ ყურადღებას ითხოვს. როგორც აღინიშნა, პირველი ნაბიჯები უკვე გადაიდგა, მაგრამ საქმის წარმატებისათვის საჭიროა მეტი ძალისხმევა. მესხეთში პირველ რიგში ის წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშები უნდა გაშენდეს და გავრცელდეს, საიდანაც მოხდება საბარძიმე ღვინის დაყენება. კარგი იქნება თუ ამ მხრივ რეგიონში არსებული მამათა მონასტრები იზრუნებენ და გააშენებენ ადგილობრივ ვაზის ჯიშებს, ხოლო მათგან მოწეულ მოსავალს ქვევრებში დააბინავებენ. ეს ნამდვილად მისაბაძი მაგალითი იქნება ადგილობრივებისთვის.

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის ეროვნული სააგენტო, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

– როდის გადაწყვიტეთ მარნის დაარსება და რა იყო ამის მიზეზი?

– რატომღაც ბავშვობიდან მქონდა სურვილი ხელი მომეკიდა მევენახეობა-მეღვინეობისათვის, რეალურად კი 2000 წლიდან დავიწყე მიწის ნაკვეთების შესყიდვა დ ვენახების გაშენება.

– ვაზის რომელი ჯიშები გაქვთ გაშენებული და კიდევ რომელ ჯიშებზე აპირებთ ყურადღების გამახვილებას?

– ამჟამად გაშენებული მაქვს უსახელოურის და ცოლიკოურის ჯიშის ვენახები. მსურს კიდევ გავაშენო ადგილობრივი (ლეჩხუმური) სხვა ჯიშები. ვენახის ადგილმდებარეობაზე ცოტა რთულადაა საქმე, ამ ადგილისათვის სულ ჩხუბი იყო ზუბსა და ოყურეშს შორის. კოლმეურნეობის  ნახაზებით ოყურეშს ეკუთვნის (თავმჯდომარე ოყურეშელი ყოფილა), რეალურად კი ზუბს (ნაბაგუნების გორაა ერთი, სადაც ზუბელებს უბაგუნებიათ ოყურეშლებისთვის 905-ში ალბათ). და კიდევ ერთი საიდუმლო: მალე ამ ადგილებს უსახელოური დაერქმევა.  

– რა ღვინოებს აწარმოებთ და რითაა გამორჩეული თქვენი ღვინო?

–ვაწარმოებ უსახელოურის და ცოლიკოურის ჯიშის ღვინოებს. გამორჩეული რითაა ნამდვილად არ ვიცი, ყველა საავტორო ღვინო რითაცაა გამორჩეული ალბათ.

– გაიხსენეთ საქართველოში ღვინის გაყიდვის თქვენი პირველი გამოცდილება, რომელ მაღაზიებთან გქონდათ ურთიერთობა?

–ღვინის გაყიდვა საქართველოში 2011 წლიდან დავიწყე. პირველი ურთიერთობა ღვინის მაღაზია „ვინოთეკა“-სთან და პრეზიდენტის ადმინისტრაციასთნ გვქონდა.

– გადის თუ არა თქვენი ღვინო უცხოეთის ბაზარზე?

–უცხოეთის ბაზარზე მცირე პირადი შეკვეთებით გადის.

– რა სახის სირთულეები შეგხვედრიათ თქვენს საქმიანობაში? რა უნდა დაიხვეწოს ყველაზე მეტად ღვინის სფეროში?

–საქმიანობის დროს წარმოშობილ სირთულეებს რა ჩამოთვლის, სირთულე ძალიან ბევრი იყო. პირველი ალბათ მაინც სანერგე მეურნეობების არაპატიოსნება თუ უცოდინრობაა (მე თვითონ უნდა დავიწყო ნერგის გამოყვანა). მისახედია გეოგრაფიული ადგილწარმოშობის საკითხი და ასევე კონტროლი ღვინის წარმოებაზე. ბევრ ქართულ ჯიშს სჭირდება გეოგრაფიული ადგილწარმოშობის სტატუსის მინიჭება.

– თქვენი აზრით, რა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორები თანამედროვე ქართული ღვინის კულტურის განვითარებისთვის?

–მევენახეობა-მეღვინეობის ხელშეწყობა სახელმწიფოს მხრიდან, მეღვინის მხრიდან რაც შეიძლება კარგი ღვინის წარმოება და ქართული ღვინის ცნობადობის ამაღლება.

– რას ურჩევდით დამწყებ მევენახე–მეღვინეებს?

–მოთმინებას, შრომას და საქმის სიყვარულს.

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის ეროვნული სააგენტო, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

დღეს, სამშაბათს, 22 ნოემბერს, საქართველოს ღვინის კლუბი გიწვევთ მნიშვნელოვან ლექციაზე. სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი, მ ა ი ა  მ ი რ ვ ე ლ ა შ ვ ი ლ ი წაიკითხავს ლექციას თემაზე: "საქართველოს მევენახეობის რეგიონები და მათი მიკროდარაიონება". ლექცია შეეხება ქართული ადგილწარმოშობის დასახელებების ისტორიას, თანამედროვე მდგომარეობას და ყველაზე პერსპექტიულ მიკროზონებს.
შეხვედრა გაიმართება ეროვნული ბიბლიოთეკის 3 კორპუსის მთავარ აუდიტორიაში.
დასაწყისი 19:00 სთ-ზე.

გადმოწერეთ

დიმიტრი ტაბიძე, ყურძნის სამრეწველო ჯიშები საქართველოში, თბ. 1959.

მთხრ. გულა შარაშიძე, (სოფ. წყაროთა, ხულოს რაიონი).

ყურძენი ცოტაა აქანა. თითო მოსახლეს ექნება სამი ფუთი. არ მეისხამს აქანა. ღვინო არ არის ჩვენთან. "ოტკა" არ არი. ისთე იმუშავებს ყურძენი ცოტას, საჭმელათ ვაშენებთ, დავრგავთ. ყურძენს ძირში ექნება ნაყარი, მოვგლიჯავ ხელით და დავრგავ გამოსულზე - ასე მარტში, მარტი რომ დაილევა. ყურძენს ისე მსუქანი ადგილი უნდა, მჭლე ადგილში არ იზამს. მოვთხრით იმ მიწას ციდა სიმაღლეზე, ნახევარი მეტრი განი უნდა, ჩავფლავთ, სასუქს ჩუუყრით და წავაყრით მიწას (წყალი არ უნდა).

ადესაი ძველათ არ იყო, თეთრი ყურძენი იყო. ადესამ გააფუჭა თეთრი ყურძენი. მერე თეთრმა არ იმუშავა. თეთრ ყურძენსხოფათურსვეტყვით. არის კიდო შავი ყურძენი. შავი ყურძენი ჩხავერიცაა. ყველაზე უკეთესია ჩხავერი. ჩხავერი მოჟავეა უფრო და ღვინოც მისი ჯობია. ადესას ხაფათური ჯობია.

ყურძნეს ვჭამთ ან ბეთმეზს გავაკეთეფთ, ხარდალსგავაკეთეფთ, ყურძნათ შევინახავთ.

შესანახავად ხოფათური ჯობია. ბეთმეზათ, ფაფათ ადესაი ჯობია. ჩვენ ვენახს მოვლა აფერი არა აქ, ძველ ყურძენს - ხოფათურს ადესაის სუნი აფუჭებს. ვენახი რომ შეხმება, წააჭრიენ იმ ხმელს და დასხვლასეძახიენ. ყურძენს გათოვლების პირს მოვკრეფთ, წიფობისთვეში. გიდელში მოვკრეფთ ყურძენს. გიდელს, რომ გეიმსება, ჩამუუშოფთ ძირში თოკით და გავცლით გოდორში,გოდრიდან ჯარაში.

მასალები საქართველოს შინამრეწველობისა და ხელოსნობის ისტორიისათვის, ტომი IV, ნაწილი III თბილისი, მეცნიერება 1989.

– როდის გადაწყვიტეთ მარნის დაარსება და რა იყო ამის მიზეზი?

-  2012 წლის შემოდგომაზე, 16 წლის ასაკში, გადავწყვიტე, თბილისში, ოჯახის ავტოფარეხში დამეწურა რამდენიმე ჯიშის ყურძენი. ეს იყო ღვინის დაყენების ჩემი პირველი დამოუკიდებელი მცდელობა. მოვიძიე ინფორმაცია იმ სირთულეების შესახებ, რომლებიც შეიძლებოდა შემხვედროდა ამ საქმიანობაში, კონსულტაციები გავიარე კვალიფიციურ მეღვინეებთან. ჩემთვის, როგორც დილეტანტისთვის, მნიშვნელოვანი იყო კომპეტენტური ხალხის შენიშვნები. მუდმივად ვიყავი ინფორმაციისა და სიახლეების ძიებაში. ერთ დღეს სოციალური ქსელის საშუალებით შევიტყვე, რომ 2013 წლის გაზაფხულზე ტარდებოდა თბილისში ახალი ღვინის ფესტივალი, სადაც საოჯახო მარნის მფლობელებს ეძლეოდათ მონაწილეობის შესაძლებლობა. შესარჩევი ტურის წარმატებით გავლის შემდეგ გავხდი ფესტივალის მონაწილე და აქედან დაიწყო ჩვენი წარმატება. ფესტივალზევე გამოჩნდა რამდენიმე მაღაზია, რომელიც დაინტერესდა ჩვენი ღვინით და დავდექით ახალი გამოწვევის წინაშე - ღვინისთვის მიგვეცა კონკურენტუნარიანი სარეალიზაციო სახე. პირველი წლის ჩამოსხმა შეადგენდა დაახლოებით 100 ბოთლს. თუ იქამდე ოჯახის წევრები სკეპტიკურად უყურებდნენ ჩემს წამოწყებას, შემდეგი წლისთვის უკვე აქტიურად დამიდგნენ მხარში და დავიწყეთ წარმოების გაფართოება.  

– ვაზის რომელი ჯიშები გაქვთ გაშენებული და კიდევ რომელ ჯიშებზე აპირებთ ყურადღების გამახვილებას?

-ჯერჯერობით არ გაგვაჩნია საკუთარი ვენახები. თუმცა ვთანამშრომლობთ მევენახეებთან და მაქსიმალურად ვცდილობთ ერთმანეთის აზრის გათვალისწინებით ჩაუტარდეს ვაზს შესაბამისი ოპერაციები ვეგეტაციის პერიოდში. ამ დროისთვის გვაქვს მხოლოდ ცარიელი მიწის რესურსი სოფელ კარდანახში, წარაფის მიკროზონაში, სადაც 2017-2018  წლისთვის ვგეგმავთ ვენახების გაშენებას .

– რა ღვინოებს აწარმოებთ და რითაა გამორჩეული თქვენი ღვინო?

- ყოველთვის ვცდილობ არ ვისაუბრო საკუთარ ღვინოზე. ჩემთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია მომხმარებლის შეფასება. ამ ეტაპზე ღვინოს ვაწარმოებთ კახეთის რამდენიმე გამორჩეული მიკროზონის ყურძნისგან: სოფ. მუკუზნის საფერავი, ხაშმის საფერავი, კახური მწვანე (მანავის მიკროზონა) და რქაწითელი (წარაფის მიკროზონა).

– გაიხსენეთ საქართველოში ღვინის გაყიდვის თქვენი პირველი გამოცდილება, რომელ მაღაზიებთან გქონდათ ურთიერთობა?

-რაოდენობის სიმცირის გამო პირველი მოსავლის ღვინო, თბილისის მხოლოდ ორ ღვინის მაღაზიაში იყიდებოდა. შემდეგ წლებში პროდუქციის რაოდენობასთან ერთად ნელ-ნელა გაიზარდა მაღაზიების რიცხვიც.

– გადის თუ არა თქვენი ღვინო უცხოეთის ბაზარზე?

-ადგილობრივ ბაზარზე ჩვენი ღვინის რეალიზაცია მიჩენს ამბიციას კიდევ უფრო დავხვეწო პროდუქციის ხარისხი და სტანდარტები, უცხოური ბაზრის შესაბამისად, რის შემდეგაც უკვე დავიწყებთ ამ ბაზრის მოძიებას.

– რა სახის სირთულეები შეგხვედრიათ თქვენს საქმიანობაში? რა უნდა დაიხვეწოს ყველაზე მეტად ღვინის სფეროში?

-როგორც ყველა საქმიანობაში, მეღვინეობაშიც მრავალმხრივი სირთულეები არსებობს. მიუხედავად პრაქტიკული გამოცდილებისა, ბევრჯერ დავდექი თეორიული ცოდნის საჭიროების წინაშე, ამიტომაც გადავწყვიტე სწავლა გამეგრძელებინა მეღვინეობის მიმართულებით და დღეს ვარ აგრარული უნივერსიტეტის მევენახეობა-მეღვინეობის მიმართულების სტუდენტი. მინდა აღვნიშნო, რომ აქ სწავლა არის საუკეთესო შესაძლებლობა, მიიღო როგორც თეორიული, ასევე პრაქტიკული სრულყოფილი განათლება.

– თქვენი აზრით, რა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორები თანამედროვე ქართული ღვინის კულტურის განვითარებისთვის?

-საქართველოში ყოველწლიურად დგას ყურძნის რეალიზაციის პრობლემა, მევენახეების უმრავლესობა ვერ ახერხებს მოწეული მოსავლის რეალიზაციას. ჩემი აზრით, ამ მხრივ ყველაზე მნიშვნელოვანია გაიზარდოს საოჯახო მარნის კულტურა, რაც თავისთავად გულისხმობს, რომ მევენახეს უნდა ჰქონდეს შესაბამისი ცოდნა და ინფორმაცია, აწარმოოს კონკურენტუნარიანი პროდუქცია.

– რას ურჩევდით დამწყებ მევენახე–მეღვინეებს?

-მე ვფიქრობ ჩემი გამოცდილება ჯერ არ მაძლევს იმის უფლებას, რომ მივცე ვინმეს რაიმე რჩევა, თუმცა სიყვარულით და დიდი ძალისხმევით გაკეთებული ყოველი საქმე წარმატებულია.

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის ეროვნული სააგენტო, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

მთხრ. ევგენი (გეგენა) კიკვიძე, 76 წ. (სოფ.ქვედა შავრა, 18. VII. 1935წ.)

სავენახე ადგილს იქ ირჩევენ, სადაც ფშვნილი მიწაიყო, სადაც უმხრობდა მზე ჩამავალი და ამომავალი. უმეტესად ჩამავალ მზეს ეტანებოდნენ, რადგან ეს ყურძენს უფრო ამწიფებს. ბევრი სხვადასხვა ჯიში იყო ძველათ და ახლაც არის ეს ჯიშები: რგვალ კაბიშტონი, კაბიშტონი, ალექსანდროული, ბერაულა, თეთრა, ნოშრიო, ცხენის ძუძუა, კახური საფერე, კახური თეთრა, ხიხვი, არაბეული, ნაკუთვნეული, მუჟურეთული, ძელშავი, ბახვა, უწყვეტი.

ალესანდროულმა მოსავლიანობით დაჯაბნა რგვალ კაბიშტონი და ღირსებით მას გაუტოლდა. რგვალ კაბიშტონი თითქმის გადაშენდა, აქ-იქ თუ ვისმეს აქვს შერჩენილი. ბახვაც აღარ გვხვდება. ბახვა შავ ყურძენს ისხამდა, ღვინო საშვალო სიმაგრის იცოდა. უწყვეტისაგან კარგი საამო ღვინო დგება. შავი ყურძენია. ესეც თითქმის მოისპო.

სავენახე ადგილს დავხნავდით ღრმათ, თითო არშინის დაცილებით, კვალებს გავაყოლებდით სახვნელით, კვალში ჩავასობდით მოყოლებით და სარის ნასობზე ძირიან ლერწს ძირს ჩაუდებდით; ორი ნეკი (შტო) უნდა ჰქონოდა ლერწს. ერთ ნეკს მარჯვნით გადავაწვენდით სამ ჩარექზე კვალში და მეორეს - მარცხნით. თავს ამოვაყოფიებდით ნეკებს და გადავჭრიდით ორ კვირტზე. ამოიხეთქავდა და გაიზრდებოდა ვაზი*. მესამე წელიწადს უკვე მოიბამდა. პირველ გაზაფხულზე ახალ ვენახს ვსხლავდით ორ რქაზე და სამ კვირტზე (ვუტოვებდით ორ ტოტს, თითო ტოტზე - სამ კვირტს); დამძლავრებული კაი ვაზის ერთ ნეკს ხუთ-ექვს კვირტზე გადავჭრით და თავს ჩავუკავებთ ისე, რომ ვაზს ამოედოს. ეს მოქიანია და მისი თავი ყოველთვის ემაგრება ვაზის რომელიმე რქას, ხარდანსშვაში იქცევს. მომავალ წელიწადს ეს მოქიანი აუცილებლად უნდა ამოიჭრას. თითოეულ ვაზს სამ-ოთხ რქაზე ვსხლავდით; ახლაც ასე უნდა, თუ ვენახი არ გვინდა მალე დაგვიბერდეს.

ვენახის სასხლავათვხმარობთ სასხლავასდა მაგრატელს.მე სასხლავა მირჩევნია, ვაზს არ ჭუჭკავს (ჭყლეტავს).

იცოდნენ ძველათ ვაზის გადაბარვა, ვაზის გაახლება:ერთი არშინის სიგრძეზე ძველი ლერწიდან მიწას ამობარავდნენ თითქმის ორ ჩარექ-ნახევარზე, ნეკს გადმოაწვენდენ ამობარულში, პატივს დააყრიდნენ ერთ ბარისპირს მიწასთან ერთად, ნეკს ამოაყოფიებდენ თავს ძველი ვაზის ერთი არშინის დაცილებით და გადაჭრიდნენ ორ კვირტზე. ამოიხეთქავდა და ახალი ვაზის მოღონიერების შემდეგ ძველ ვაზს მიაჭრიდნენ მიწაში გადმოსულ ნეკს.

ხარდანი იცის კარგი ბოჟოლამ, მარა ეს ჩვენ ტყეებში, მოისპო დიდი ხანია და ახლა ეზოებში და ყანის კიდეებზე გვაქვს. კოპიტმაც კარგი ხარდანი იცის. ახლა უფრო რცხმელას ვხმარობთ, ეს უფრო გვეშოვება. წინათ ასახვევათ ვხმარობდით ცაცხვის კანს და თელის კანს. ახლაც ბევრმა იცის თელის კანი, "მაჩალკას" ყოველთვის ვერ ვყიდულობთ.

წინათ ვენახს სულ არ ვუხვევდით, ახლა ვაზი რაც უფრო იზდება - უფრო ხშირად უნდა ახვევა.

*აქედან ჩანს, რომ ლერწიდასარგავი ვაზია, ხოლო ვაზიუკვე გაშენებული ვენახი, ვაზი - რომელიც ნაყოფს ისხამს. ასეთი განსაზღვრა ივ. ჯავახიშვილს ეკუთვნის. საქართველოს ეკონომიური ისტორია, II, 1935.

მასალები საქართველოს შინამრეწველობისა და ხელოსნობის ისტორიისათვის, ტომი IV, ნაწილი III თბილისი, მეცნიერება 1989.

– როდის გადაწყვიტეთ მარნის დაარსება და რა იყო ამის მიზეზი?

– 2004 – 2010 წლებში ვენახები გავაშენეთ დიდ მასშტაბებზე და იქამდე უკვე არსებული მარანი გავაფართოვეთ. "იბერიელი" ზურაბ თოფურიძის ოჯახური მარანია. ვფლობთ 10ჰა ვენახს გურიაში და 5ჰა-ს კახეთში. სახელი „იბერიელი“ ჩემმა შვილებმა შეარჩიეს, ეს ეხება იმ ხალხს, რომელიც რამდენიმე ათასწლეულის წინ ღვინოს აყენებდა კავკასიაში, შემდგომ კი მათ ქართველები ეწოდათ. ჩვენი ოჯახის მიზანია ავაღორძინოთ და განვავითაროთ ღვინის ქვევრში დაყენების უძველესი ტრადიციები, ვაწარმოოთ უნიკალური ადგილობრივი ყურძნისგან დამზადებული ბუნებრივი (ნატურალური) ღვინოები და ამ სფეროში გავხდეთ მისაბაძი, როგორც კოლეგებისთვის ასევე მეგობრებისთვის.

– ვაზის რომელი ჯიშები გაქვთ გაშენებული და კიდევ რომელ ჯიშებზე აპირებთ ყურადღების გამახვილებას?

– კახეთში გაშენებული გვაქვს შემდეგი ჯიშები: საფერავი, კახური მწვანე, რქაწითელი, ქისი, ხიხვი. მომავალში ვაპირებთ გავაშენოთ კახური მცვივანი და ვარდისფერი რქაწითელი. ხოლო გურიაში გაშენებული გვაქვს: ჩხავერი, ჯანი, სხილათუბანი, მტევანდიდი, საკმიელა, თეთრი კამური, ჭუმუტა, ორონა, ალადასტური. ამას გარდა, გურიის ვენახში გვაქვს როგორც მეგრული ჯიშები: ოჯალეში, ჩეში, ჭვიტილური, გოდაათური, ასევე აჭარული ჯიშები: - კლარჯული, ბროლა და ა.შ.

– რა ღვინოებს აწარმოებთ და რითაა გამორჩეული თქვენი ღვინო?

– შპს იბერიელი აწარმოებს ვარდისფერსა და ქარვისფერ ჩხავერს გურიის ვენახებიდან და ასევე საფერავს კახეთის (წინანდლის თელიანის) ვენახებიდან. ეს ღვინოები გამოირჩევა ნატურალურობით (ბუნებრივობით): ნიადაგის და ვენახის მოვლა ხდება მხოლოდ ორგანული (ბიო) მევენახეობაში დაშვებული ბუნებრივი პრეპარატებით, ყურძენი არ შეიცავს ქიმიკატებს. ხოლო რაც შეეხება ღვინოს, ის ქვევრში დგება და დაყენების პროცესში არ ხდება ჩარევა ქიმიური თუ ბიოლოგიური ზემოქმედებით (ანუ ფერმენტაცია მიმდინარეობს ბუნებრივად).

– გაიხსენეთ საქართველოში ღვინის გაყიდვის თქვენი პირველი გამოცდილება, რომელ მაღაზიებთან გქონდათ ურთიერთობა?

– 2011 წლის ივლისიდან დავიწყეთ იბერიელის გაყიდვები. სხვადასხვა მაღაზიებთან გვქონდა ურთიერთობა. დღეს კი ვთანამშრომლობთ შემდეგ კოპანიებთან: ღVINO Underground, Gvino, ბარბარესთან, სტამპესო, აზარფეშა, ვინოთეკა , Le Montrachet და ა.შ.

– გადის თუ არა თქვენი ღვინო უცხოეთის ბაზარზე?

– კომპანიის ღვინოები გადის საერთაშორისო ბაზარზე და ესენია: იტალია, იაპონია, საფრანგეთი, ინგლისი, შეერთებული შტატები, ავსტრალია.

– რა სახის სირთულეები შეგხვედრიათ თქვენს საქმიანობაში? რა უნდა დაიხვეწოს ყველაზე მეტად ღვინის სფეროში?

– ჯიშის სისუფთავე არის პრობლემა. მქონდა შემთხვევა, როცა თვით გამოცდილი ამპელოგრაფებისა და მევენახეების შეცდომის შედეგად 3 ჰა ვენახის ახლიდან გადამყნობა-დარგვა მომიხდა. საზოგადოებამ მეტი უნდა შეიტყოს ნატურალური მეღვინეობის შესახებ, ინფორმაციის ნაკლებობაა ბაზარზე. სომელიეები ნატურალურ ღვინოს ინდუსტრიული ღვინისგან გამიჯნულად უნდა აფასებდნენ.

– თქვენი აზრით,რა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორები თანამედროვე ქართული ღვინის კულტურის განვითარებისთვის?

– თანამედროვე ქართული ღვინის კულტურის განვითარებისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორებია:

1. განათლება ტრადიციულ-ბუნებრივ მევენახეობასა და მეღვინეობაში.
2. ვაზისა და ღვინის სიყვარული.
3. ვაზისა და ღვინის ქრისტიანული მისტიკის ცოდნა.
4. კერძებისა და ღვინოების შეხამების ცოდნა.

– რას ურჩევდით დამწყებ მევენახე–მეღვინეებს?

– დამწყები მევენახე-მეღვინეები ნუ გადაყვებიან კომერციულ პროექტებს, დაიწყონ სწავლა და პრაქტიკა თუნდაც სულ 10-20 ძირი ვენახით და ერთი პატარა ჭურით, ასევე გაითვალისწინონ ის ფაქტორები, რომლებიც ზემოთ ვახსენეთ.

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის ეროვნული სააგენტო, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

გადმოწერეთ

ნ. ჩახნაშვილი, ვაზის ანატომია და მორფოლოგია. თბ. სასოფლო–სამეურნეო ინსტიტუტის გამომცემლობა, 1953.

რედაქტორის ბოლოსიტყვაობა

ასეთი მასშტაბის ღვინის ენციკლოპედიური გამოცემა ქართულ ენაზე პირველად გამოდის. Le Grand Larousse du vin ის წიგნია, რომელიც ნამდვილად სჭირდებოდა ღვინის სამშობლოს წოდების მატარებელ ქვეყანას. მიუხედავად იმისა, რომ თანამედროვე ქსელურ სამყაროში ღვინის შესახებ ნებისმიერი ინფორმაციის მოპოვება შეიძლება, ძალზე რთულია მათი გაანალიზება და დალაგება, სასურველი და საჭირო თემის გამორჩევა. განსაკუთრებით რთულდება საქმე, როდესაც მევენახეობის ან მეღვინეობის საკითხების რკვევას ვიწყებთ, ვცდილობთ გავიგოთ ამ სფეროს თანამედროვე მდგომარეობა. ამ დროს მართლაც ძნელია ხოლმე ინტერნეტში ერთიანი, ცხადად ჩამოყალიბებული ტექსტების პოვნა. ამგვარი გამოცემების როლი სწორედ იმაში მდგომარეობს, რომ მიაწოდოს მკითხველს ამომწურავი ინფორმაცია თითქმის ყველაფერზე, რაც ღვინოს შეეხება: მევენახეობა, მეღვინეობა, ღვინის კანონმდებლობა, ღვინის ისტორია, ღვინის ატრიბუტები, ვაჭრობა, შერჩევა, შეძენა, შენახვა, ღვინის დაგემოვნების ხელოვნება, ღვინისა და კერძის შეხამება და მრავალი სხვა. გარდა ამისა, ამ წიგნში თქვენ მსოფლიოს მეღვინეობის ყველა რეგიონს გაეცნობით, ლეგენდარულ ღვინოებს და ახალ ვარსკვლავებს,  ძველ და ახალ სამყაროს. წიგნში არაერთი საცნობარო ჩანართია, თავი რომ დავანებოთ უმდიდრეს საილუსტრაციო მასალას, ლექსიკონებსა და საძიებლებს.

გარდა ამისა, ფრანგულს წიგნს წიგნს კიდევ 25 გვერდი დავუმატეთ, სადაც ქართულ ღვინოზე ვისაუბრეთ: ისტორიაზე, ჯიშებზე, მეთოდებზე, რეგიონებზე, თანამედროვე მდგომარეობაზე, ყველაზე ცნობილ ღვინოებზე.

ამ წიგნზე მუშაობა ურთულესი საქმე იყო, რადგან აუარება ტერმინი ხელახლა უნდა მოგვეფიქრებინა, გადასამოწმებელი იყო ასეულობით დასახელება. წარმოიდგინეთ, რამდენი ვიდეო ვნახეთ ამათუიმ სახელის პრონონსის, გამოთქმის საბოლოოდ გადასამოწმებლად, ზოგიერთი ცნების დაზუსტება კი იმის (ტექნოლოგიის, ხერხის და ა.შ.) დეტალურ ცოდნას მოითხოვდა, რაც ამ ცნების მიღმა იდგა. სხვანაირად შეუძლებელია საცნობარო, ენციკლოპედიურ წიგნზე მუშაობა.

ვიცით, რომ შეცდომებისგან არც ეს წიგნი იქნება დაზღვეული, ისიც გვესმის, რომ ზოგიერთი ცნება ვიღაცამ შესაძლოა სხვანაირად გადმოაქართულოს, სხვა ვერსია უფრო მოსწონდეს, მაგრამ მთავარი მაინც ის არის, რომ გვაქვს გამოცემა, სადაც თითქმის ყველაფრის მოძიება და დაზუსტება შეიძლება.

დღეს საქართველოში, შეიძლება ითქვას, ღვინის ბუმია. ასპარეზზე გამოდიან ახალი მარნები, ახალი ჯიშები, ახალი ღვინოები, ბევრი დაუბრუნდა ტრადიციულ, ქვევრის მეღვინეობას, გაიზარდა ცნობისწადილი. ამ ცნობისწადილის დასაკმაყოფილებლად კი ძნელია იპოვო ასეთ გამოცემაზე უფრო მოსახერხებელი და ამომწურავი წყარო. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ღვინით სიამოვნებას, ღვინის ცოდნაც ახლდეს თან. ჩვენს ქვეყანაში ასეთი ცოდნის მოპოვებას დღეს გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭება.

მალხაზ ხარბედია

საქართველოს ღვინის კლუბის პრეზიდენტი

წიგნის რედაქტორ–კონსულტანტი

გადმოწერეთ

ს. ლომკაცი, შემოდგომა-ზამთრის და საგაზაფხულო სამუშაოები მევენახეობაში, თელავი: მევენახეობა-მეღვინეობის ინსტიტუტის გამომცემლობა, 1949.